- آقای طباطبایی، شاید بیش از یک سال از مدت زمان مدیریت شما در مرکز آموزش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران می‌گذرد، لطفاً توضیح دهید پس از این مدت فعالیت، آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران به کجا انجامید؟
آموزش‌های شهروندی را نمی‌توان پروژه‌‌ای دانست که از یک مبدأ شروع شده و به مقصدی معین ختم شود. آموزش‌های شهروندی همچون بسیاری دیگر از آموزش‌ها بیشتر یک فرآیند است. آموزش شهروندی یک حرکت تدریجی است که باید رفته رفته دامنه آن افزایش یابد و مخاطبان بیشتری را در بر بگیرد.
از سوی دیگر در برگیرندگی آموزش‌های شهروندی بسیار گسترده، وسیع و متنوع باشد. مرکز آموزش سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران نیز به عنوان یکی از نهادهایی که می‌تواند در ارتقای سطح آموزش‌های شهروندی دخیل باشد در طی یک سال گذشته فعالیت‌های مختلفی داشته که از آن جمله می‌توان به انتشار کتابچههایی با موضوعات مرتبط با حقوق و اخلاق شهروندی، حمایت از سمینارها و همایش‌های دانشگاهی مرتبط با موضوعات شهری و شهروندی، برگزاری همایش کارگاهی، دانشجویی، طراحی لباس با تکیه بر شاخصه‌های ایرانی- اسلامی و برگزاری طرح آموزش حقوق شهروندی در فرهنگسراها با عنوان حقوق‌بان که با استقبال مردم مواجه شده است، اشاره کرد.
در این ارتباط انتشار عناوین دیگری از کتابچههای مربوط به اخلاق شهروندی، برگزاری کارگاههای تخصصی با حضور اساتید دانشگاهی در فرهنگسراها برای ارزیابی وضعیت فرهنگی شهروندان تهرانی و طرح کاهش آسیب‌های روانی شهروندان با عنوان روان‌یار تا اواخر سال نیز تمهید مقدمات شده است که به زودی شاهد عملیاتی شدن آنها خواهیم بود.
- تهران، «شهر اخلاق، شهر زندگی» اصلی‌ترین شعار سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران طی سال گذشته بود، به نظر شما تا چه میزان در دستیابی به این شعار موفق عمل کرده‌اید؟
ما به عنوان یکی از ارکان وابسته به سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران، کارنامه و عملکرد خود را در مسیر تحقق بخشیدن به شعار تهران؛ «شهر اخلاق- شهر زندگی» موفق ارزیابی می‌کنیم.
گرچه ارزیابی عملکرد ما بهتر است موضوع یک بررسی و تحقیق مستقل گردد، ولی احساس می‌کنیم با توجه به میزان تماس‌های تلفنی، نامه‌نگاری‌ها و پیام‌هایی که به صندوق الکترونیک این مرکز ارسال می‌شود، بازخوردهای امیدوارکننده‌ای از سوی شهروندان تهرانی در مورد عملکرد خود دریافت کرده‌ایم.
نمی‌توان ادعا کرد که با یک اقدام می‌توان به اخلاقی کردن زندگی یک کلانشهر مانند تهران دسترسی پیدا کرد.
اما می‌توان بر این نکته توافق کرد که حرکت‌های مرکز توانسته است با توجه به بازخوردهای آن در میان بخشی از شهروندان، انگیزه ارتقای شاخص‌های اخلاقی را در مناسبات اجتماعی شهر تهران افزایش دهد.
اما این که به طور عینی، میزان این افزایش چقدر بوده است را نمی‌توان با عدد و رقم توضیح داد؛ زیرا شاخص‌های اخلاقی بیشتر حالت کیفی دارند، ولی با اطمینان معتقدم فعالیت‌های مرکز در جهت ارتقای شاخص‌های کیفی اخلاق شهروندی مؤثر بوده است.
- از جمله کارهای در خور توجه مرکز آموزش، چاپ و توزیع کتابچههای متنوع و در موضوع‌های مختلف بوده است، لطفاً درباره چگونگی انتشار و انتخاب این کتابچه‌ها توضیح دهید؟
کتابچههایی که از طرف مرکز تهیه و تدوین شده، در طول یک سال گذشته تا امروز که در بهمن ماه به سر می‌بریم 23 عنوان بوده است که به طور رایگان در سطح شهر تهران پخش شد. در طول 10 ماه گذشته بیش از یک میلیون و دویست هزار نسخه کتابچه آموزشی به صورت رایگان در اختیار شهروندان تهرانی قرار گرفته است که اگر به تنوع، گستردگی و جدیت موضوعات منتشره تأمل بیشتری نماییم، انصافاً فعالیت را می‌توان قابل دفاع ارزیابی کرد.
- درباره سایر فعالیت‌های آن سازمان با موضوع آموزش شهروندی توضیح دهید؟
همایش کارگاهی طراحی لباس با مشارکت دانشجویان طراحی لباس پنج دانشگاه به مدت دو ماه در دانشگاه الزهرا در تابستان برگزار گردید و کلاسهای آموزشی حقوق‌بان نیز تاکنون در فرهنگسراها با تدریس حقوق شهروندی توسط حقوقدانان عضو کانون وکلا به شهروندان برگزار شده است.
همایشی نیز تحت عنوان جشن زمستانه برای کودکان خردسال مهدکودک‌های تهران با حضور بیش از سه هزار کودک در تالار کشور توسط این مرکز جهت آموزش مفاهیم شهروندی برگزار گردید.
علاوه بر آن با کمک دانشگاه الزهرا همایشی تحت عنوان پیامبر اعظم و حقوق زنان در عصر حاضر در اسفند ماه و سمیناری با موضوع دین و تأثیر آن در بهداشت روانی با مشارکت انستیتو روان‌پزشکی تهران در اردیبهشت سال 86 توسط مرکز در حال برنامه‌ریزی و تمهید مقدمات است که ان‌شاءالله برگزار خواهد شد.
- درباره قالب محتوایی کتابچههای منتشره توضیح دهید، این کتابچه‌ها در کدام موضوع‌ها و با چه هدفی منتشر شده و به چه طریقی توزیع می‌شوند؟
سه قالب محتوایی برای کتابچههای منتشره از طرف مرکز تعریف شده است. قالب محتوایی اول آموزش اخلاق و مفاهیم شهروندی است مانند تواضع و حسن خلق، فرهنگ مصرف، فرهنگ ترافیک و ... که از این کتابچه‌ها سیزده عنوان تاکنون تدوین و منتشر شده است.
هدف از انتشار این کتابچه‌ها که برای مخاطب عام طراحی، تدوین و منتشر شده است، ترویج مفاهیم اخلاقی مورد نیاز برای زندگی سالم شهری با زبانی قابل فهم برای همه رده‌های سنی و همه دوره‌های تحصیلی است. قالب محتوایی دوم که برای کتابچه‌ها در نظر گرفته شد، معرفی مفاخر ایران است.
این قالب برای آن در نظر گرفته شد که از طریق نیاز سنجی‌ها و بررسی‌های گوناگون، مرکز به این نتیجه رسید که ریشه بسیاری از ناهنجاریهای اجتماعی و اخلاقی، در عدم درک و شناخت برخی شهروندان و بویژه جوانان نسبت به گروههای مرجع و الگوی فرهنگی قابل اتکاست که باعث شده هویت جمعی و تاریخی ما به نوعی در مقابل فرهنگ‌های مهاجم بی‌دفاع بماند.
یکی از راههای معرفی گروههای مرجع برای نسل جست‌وجوگر و جوان می‌توانست انتشار کتابچههایی کم‌حجم و ساده و جذابی باشد که مفاخر ایران را به آنها می‌شناساند. بنابراین کتابچههایی با رده‌بندی مفاخر تهیه و منتشر گردید که با استقبال فراوان شهروندان بویژه دانش‌آموزان مواجه شد.
از این سری کتابها تا کنون هشت جلد چاپ و توزیع شده است و برای مفاخری چون دکتر چمران، پروفسور حسابی، دکتر شریعتی، جلال آل‌احمد، مطهری و ... هر کدام یک جلد از این کتابچه‌ها شامل افکار، عقاید، زندگینامه و شرح آثار و ... منتشر شده است.
قالب محتوایی سوم را کتابهای مناسبتی ملی و مذهبی تشکیل داده که کتابچههایی در مورد اعیاد مذهبی و ملی است و با گویشی ساده مفاهیم مستتر در اعیاد مذهبی و ملی را با حکایاتی تاریخی و مذهبی پیوند داده و به جامعه عرضه می‌کند. از این نوع کتابچه‌ها نیز دو عنوان تاکنون منتشر شده است که عیدانه 1 به مناسبت عید فطر و عیدانه 2 به مناسبت اعیاد قربان و غدیر چاپ و توزیع شده است.
همچنین به مناسبت ماه محرم و حماسه عاشورا، دهه فجر و بیست و هشتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی دو مجموعه مجزا در قالب کتابهای مناسبتی منتشر و توزیع خواهند شد. ویژه نامه بهارانه نیز که به مناسبت عید باستانی نوروز تدارک دیده شده و کار کاملاً متفاوت و جدیدی خواهد بود، در این دسته قرار می‌گیرد.
- این کتابها در چه تیراژی منتشر شده و گستره توزیع آن در مناطق گوناگون تهران چگونه است؟
کتابچههای حوزه اخلاق و فرهنگ شهروندی و مفاخر ایران با تیراژ پنجاه هزار نسخه و به‌طور رایگان در اماکن عمومی پخش شده است. از جمله مکان‌های توزیع کتابچه‌ها می‌توان به فرهنگسراها، خانه‌های فرهنگ، ایستگاه‌های مترو و... اشاره کرد.
کتابهای عیدانه هم با تیراژ یک‌صد و ده هزار نسخه منتشر و توزیع شده‌اند که عیدانه 1 در روز عید فطر در مصلی تهران و عیدانه 2 در روزهای مابین عید غدیر و قربان در ایستگاه‌های مترو توزیع گردید.
با توجه به استقبالی که از برخی شماره‌های کتابچههای منتشره از سوی مرکز می‌شود، برخی وقت‌ها مجبور می‌شویم آنها را تجدید چاپ کنیم که بالطبع تیراژ آنها از حد برنامه‌ریزی شده فراتر می‌رود.
به‌طور مثال سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای توزیع در سطح اتوبوس‌های شرکت واحد از ما تقاضای افزایش تیراژ نموده است. برای افزایش کمیت و کیفیت کتابچههای منتشر شده نیز امیدواریم نهادهای دیگری که در امر فرهنگ دارای مسئولیت هستند، در این ارتباط ما را کمک کنند.
- لطفاً درباره کتاب مترو نیز توضیح دهید؟
پس از این‌که مرکز آموزش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، اقدام به چاپ و توزیع کتابچههایی با مضامین فرهنگی و شهروندی کرد، با توجه به استقبال بی‌سابقه مردم از این کتابچه‌ها، نوعی انگیزه انجام کارهای مشابه در سایر بخش‌های سازمان نیز قوت گرفت.
کتاب مترو توسط معاونت فرهنگی سازمان چاپ و منتشر شد که آن را می‌توان از جمله کارهای مثبت و قابل توجه آن شاخه ارزیابی کرد. تفاوتی که این کتاب با کتابچههای منتشره توسط این مرکز دارد، این است که کتاب مترو رایگان نیست، مفاهیم مطرح شده هرچند اجتماعی هستند، اما صرفاً در قالب طنز و کاریکاتور است و از نظر بازه زمانی انتشار نیز تاکنون از نظم مشخصی تبعیت نکرده است.
- برای آینده، و به‌طور ویژه سال آینده چه می‌کنید؟
برای سال بعد، ما در حدود یک‌صد و بیست عنوان کتابچه آموزشی در حیطه‌های مختلف ملی- مذهبی، فرهنگی و مفاخر در نظر گرفته‌ایم که مقدمات آن فراهم شده است؛ با این تفاوت که مخاطبان این کتابچه‌ها از عام به خاص تغییر خواهند یافت.
یعنی این‌که مرکز تصمیم گرفته است برای هر گروه سنی و هر دوره تحصیلی و هر صورت‌بندی شغلی، کتابچههای مخصوصی را تدوین و منتشر کنند. به‌طور مثال کتابچههایی که برای مخاطبان دانش‌آموز یا اصناف بازاری تهیه خواهد شد، از کتابچههای تهیه شده برای دانشجویان یا کارگران از نظر قالب محتوایی، ادبیات نوشتاری و موضوع مورد بررسی متفاوت خواهد بود.
بالطبع مکان‌های توزیع محصولات فرهنگی نیز به تبع مخاطبان فرق خواهد کرد.
دیگر برنامه‌ای که برای آینده پیش‌بینی شده، برگزاری کلاس‌ها و کارگاههای تخصصی در حیطه حقوق، اخلاق و فرهنگ شهروندی با حضور اساتید برجسته دانشگاهی و صاحب‌نظران، برای مخاطبان علاقه‌مند در سطح فرهنگسراهاست.
آموزش کمک‌های اولیه، امداد و نجات، هنرهای تجسمی و... نیز از دیگر برنامه‌هایی خواهد بود که در آینده شاهد اجرای آن از طرف مرکز خواهیم بود.
همچنین از دیگر برنامه‌های قابل ذکر، ساخت برنامه تلویزیونی سیصد دقیقه‌ای با استفاده از هنرمند محبوب کودکان آقای حاجیان (با شخصیت عمو فردوس) و یک شخصیت عروسکی در بیست قسمت است که با زبانی ساده به کودکان آموزش‌های شهروندی خواهد داد.
قرار است این مجموعه از شبکه تهران نیز پخش شود. اهمیت این‌گونه برنامه‌ها که در آینده نیز ادامه خواهد یافت، بر این است که جامعه‌پذیری شهروندان و نوع جهت‌گیری ارتباطات اجتماعی آنها ریشه در شخصیتی دارد که در کودکی قوام می‌یابد و هرچه کودکان امروز با مفاهیم شهروندی بیشتر آشنا شوند، شهروندان بهتری برای آینده جامعه خواهند بود.
انتشار کتابچه‌ها با موضوعات متنوع و در تیراژی وسیع‌تر ادامه خواهد یافت. کلاسهای آموزش‌های شهروندی، همایش‌ها و کارگاههای تخصصی با موضوعات مرتبط با فرهنگ شهروندان در فرهنگسراها با سرعتی بیشتر و مقیاسی وسیع‌تر پیگیری خواهد شد.
با نهادهای مسئول در امر فرهنگ کارگروه‌های مشترک در حال تدوین است که ان‌شاءا... نتایج آن به‌طور عملیاتی در آینده قابل مشاهده است.
- به نظر شما بهتر نیست که علاوه بر تهران در نواحی اطراف تهران مثل کرج، اندیشه، شهریار، اسلام‌شهر، پاکدشت و... نیز این کتابها با مضامین فرهنگی- شهروندی و برای گسترش فرهنگ عمومی توزیع شود، لطفاً توضیح دهید؟
طبق وظایف سازمانی که برای سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران تعریف شده، حوزه کاری ما به‌طور انحصاری در حیطه شهر تهران است، ولی با توجه به تماس‌ها و مکاتباتی که از شهرهای مختلف از طریق نهادهای دولتی و غیردولتی با این مرکز جهت ارسال کتابچه‌ها و اجرای طرح‌های آموزشی در آنها صورت گرفته، برنامه‌ای جهت انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی با آن نهادها در دست مطالعه است.
